Закаана баӏдаӏви

Са аӏрабна гьанбаз девайква саӏгьрей няхъамбы вухьа абкӏын. Манкъве быкырын йигъна тӏабалʼ гьавъу идяакиймбы, эхьалʼ са баӏдаӏви къаджу. Аӏраб шад ыхьа, гьанбазнийи девайни гьаӏкӏей хъидгӏын гьаъа гиргъыл.

- Йигъна гьанбаз кокна ва кӏаанане? - баӏдаӏве хъидгӏын гьаъу. 

- Гьоъо. Няне мана? - аӏрабее ивгьо. 

- Закӏле няе мана ацӏа деш. Ивгье закӏле, манкъуни хылеъад тӏатӏаа водний? Манкъуна дева са улʼнана вухьа, хурмабыний ыккейка, гьоъоне?

Аӏраб гейр шад ыхьа, экӏда ивгьо:

- Гьоъо, мана йизда гьанбаз ворна ва джуна дева. Амма зы гейр орзурна. Наӏхуӏбне зы ини пыраллей манбы тӏабаляъас. Вакӏле манбы мусане къавджу? Няхъане абкӏын?

Баӏдаӏве джаваб гьиво:

- Закӏле манбы къавджу деш. Санихьийле хъийгъа вале гъайра гьащуджар къаджу деш.

- Гьиджоне гъу зале аӏхъана гьаъа? - аӏрабее хъаӏлыква ивгьо.- Няъас гъу зы алдамишаъа, гьаӏшде гъу  йизди гьанбазни, ва манкъуни девайни гьаӏкӏе гыргыда ивгьо?

- Гьоъо, закӏле мана къаджу деш,- баӏдаӏве мед сабрыква ивгьо.- Амма закӏле ацӏан мана ини палʼмайкʼ авур манзилʼ гьавъу, гойне Суриейни суралхъа аркӏын. Ман хьебыдле саӏъаӏтна оӏгийлʼ ыхьа.

- Вакӏле гыргыда ненчене ацӏа мана къидяджухьеэ?! - аӏрабее ивгьо. 

- Закӏле къаджу деш, - баӏдаӏве джаваб гьиво.- Закӏле манкъуни говбишикве ацӏахьа. 

Манкъве аӏраб хылеке аххъы, къумни оо говбишдиʼ кӏанехъа хъары, эйгьен:

- Ини говбишихъа илякке. Инсанни мыкьлийна гов, ина девайни кыцӏайна,  тӏатӏайн говбы вод. Инсанни говбишихъа илякке. Къеджейе, солни къелна гов сагъыле кӏораба ва хаӏбба воб? Манчихъа гора иняа ийкарна инсан кӏаана вор ыхьа.

Гьаӏшде манкъуни йизди говбишилхъа илякке - йизынчиле манкъуна гов кӏораба воб. Ман гьагва дишде  мана йыӏкьна, кокна вор?

Аӏраб мат ыхьана, эйгьен:

- Гыргыда югда вод. Ивгье, ненчене вакӏле ацӏахьа дева са улʼнанава? Улʼ къумыкʼ хъоотӏу деш.

- Ман хъодкуда,- баӏдаӏве аӏхъана гьаъу.- Манчина улʼ чӏиейкʼ хъоотӏу деш. Амма манче гов къалебчу. Къедже дишде манчин са сурале окӏ обхьун? Манчилʼалла са улʼ вобва йаӏххъан са сура къедже?

Аӏраб гейр маӏт ыхьана, хъидгӏын гьаъу:

- Хурмабише бес нена гов къалебчу?

Баӏдаӏве оӏгийлхъа къадле паче гьаъу эйгьен:

- Иняа садыйни наӏцхурааршихъа илякке. Къедже дишде манчише хурмабишин сок цӏыцӏаъу.

Аӏраб хаӏрра сес дена аху, гойне хъидгӏын гьаъу:

- Бес вахт? Вахт ненчене вацӏавхьа?

Баӏдаӏвийн палʼма гьаагу ивгьойн:

- Иняахъа илякке. Йигъна гьанбаз девайква иняа манзил гьавъува къаджу дишде?

- Ненчене ацӏахьа хьейибле саӏъатна оӏгийл ыхьава?

Баӏдаӏви аӏхъана гьаъу ивгьо:

- Палʼмайни аӏхъыхъа илякке. Гъу фыкыррамишхье, инсан верыгъакʼ авур гюъарас деш, йигъна дост аӏхъей гюъур. Закӏле ацӏан, хьейибле саъат вуккан аӏхъ алʼгьааӏс. 

Аӏрабаашда меххва